تبریز نخستین کانون ترقی¬خواهی و نوجویی در ایران عصر قاجار

نسبت تاریخ و ترقی در سفرنامۀ میرزاصالح شیرازی؛ نخستین بارقه‌های تاریخ تطبیقی در عصر قاجار

سفرنامۀ میرزا صالح شیرازی حاوی روایتی نسبتاً مفصل از تاریخ غرب، به‌ویژه کشورهای روسیه، انگلستان و عثمانی است. هدف این پژوهش جست‌وجوی دلالت‌‌های صریح و ضمنی نهفته در این بخش از سفرنامه، و سؤال مشخص آن ناظر به انگیزه، هدف و شیوۀ تاریخ‌‌نگاری میرزاصالح و نگرش تاریخی اوست. تحلیل مضامین مندرج در سفرنامه در پرتو نگاهی فرامتنی، نشان می‌‌دهد که وزن بالای تاریخ‌‌نگاری در این سفرنامه حاکی از اهمیت تاریخ، ...

مسئله راه‌آهن در ایران عصر قاجار

فکر احداث راه‌آهن در ایران از اوایل دوره ناصری به این سو مطرح بود و به تدریج رشد و گسترش یافت.هم‌ مهندسان، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی به شکل‌های گوناگون در سده 19 این فکر را مطرح کردند و طرح‌هایی در این زمینه ارائه دادند و هم دولت‌های روس و انگلیس و بعدها آلمان در آن دوره هر یک به طریقی به مسئله راه‌آهن ایران توجه یافتند و با طرح‌های آن درگیر شدند.از دیگر سو، پاره‌ای از مصلحان و نوگرایان و ت...

مسأله راه آهن در ایران عصر قاجار

فکر احداث راه آهن در ایران از اوایل دوره­ ناصری به این سوی مطرح بود و بتدریج رشد و گسترش یافت. هم مهندسان، شرکت­ها و سرمایه­گذاران خارجی به شکل­های گوناگون در سده­ 19 م. این فکر را مطرح کردند و طرح­هایی در این زمینه ارایه دادند و هم دولت های روس و انگلیس و بعدها آلمان در آن دوره هر یک به طریقی به مسأله­ی راه آهن ایران توجه کردند و با طرح­ آن درگیر شدند. از دیگر سو، پاره­ای از مصلحان و نوگرایان ...

تحول مفهوم مردم، از رعیت تا جمعیت؛ نخستین گام‌ها در راستای جهانی شدن در عصر قاجار

در این مقاله به بررسیِ تحول  در نسبت میان حاکمان و مردم در ایران می‌پردازیم. پیش از سدۀ نوزدهم میلادی، مراودۀ اخلاقی مبتنی بر عدل، غالب‌ترین خصلت عرصۀ سیاست و حکمرانیِ ایرانی بود؛از این منظر، مردم حکومت‌شده‌گانی‌اند که هویت‌یابیِ سیاسیِ آنان تنها در دایرۀ کردار شاهان یا حکومت‌گران امکان‌پذیر می‌شد. کنش سیاسی کنشی صرفاً شاهانه و به تبع عادلانه بود و مردم در منزلت رعیّت، صرفاً موضوع کردارهای حاکمان خود ...

فراموشخانه،نخستین جمعیت سیاسی ایران در دوره قاجار

  شکل گیری احزاب و گروههای سیاسی در ایران به انقلاب مشروطیت باز میگردد.زمینه های پیدایش احزاب در ایران را باید در حوادث،جریانها،تشکلها و انجمنهای سیاسی پیش از مشروطیت جستجو کرد.انجمنهای سیاسی از دوره ناصرالدین شاه(حدو سال 1147ق)با تشکیل فراموشخانه توسط میرزا ملکم خان ناظم الدوله آغاز گزدید.هر چند در ابتدا ناصرالدین شاه اجازه فعالیت به ملکم خان و همکارانش داد ولی پس از مدتی جلوی فعالیت ان گرفته...

میرزا رضا مهندس باشی از نخستین مهندسان ایرانی در عصر قاجار